چگونگي تأمين مايحتاج امام جماعت مسجد
با اين سرفصل‌ها: گذشته، پيدايش در مدينه، توسعه در بلاد، نصب حاكم شرع، عصر حوزه شيعه، حال، انقلاب اسلامي، كثرت مرجعيّت، امور مساجد، ريزش كاركردها، تشكيلات حوزه، نارضايتي مردم، نارضايتي امام جماعت، نارضايتي حاكميت، نارضايتي حوزه، آينده، تمركزگرايي يا استقلال، اتوريته پرداخت‌كننده، تجربه سكولاريزم پاپاسي در كاتوليسيزم، تجربه لائيسيزم تركيه، نهاد مافوق نظام يا حوزه، پول واحد اندازه‌گيري در كاپيتاليسم، پول يا خدمات، همراهي استقلال با انحراف، طراحي ساختار اسلامي در مقابل ساختار كفر و نتيجه‌گيري.اين يك چالش بزرگ بوده و هست. اما نمي‌دانم چرا دوستان ما هميشه فكر مي‌كنند چالش‌ها مالِ امروزند فقط. خُب از گذشته بوده است. در گذشته هم راه‌حل داشته است. مسجد كه يكي دو روز نيست درست شده. هزار سال بوده و مردم راه‌هايي را پيدا كرده و سنّت‌هايي براي مديريت و راهبري آن بنيان‌گذارده‌اند. امروز كه همه چيز دارد مدرن مي‌شود، دوستان مي‌خواهند اين سنّت‌ها را هم طرد كرده و مدرن كنند. خواستند تا من نيز راه‌حلي مدرن بدهم. اين شد كه رفتم و گذشته را تحليل كردم و راه‌حل‌هاي قديمي و سنّتي را باز گفتم. از ميان راه‌حل‌هاي سنّتي مي‌توانيم به راه‌حلي جديد برسيم. يازده نتيجه‌گيري ارائه كردم كه با اين عنوان آغاز شده: به سمت آزادي و استقلال مسجد برويم و با اين عنوان پايان يافته: تشكيلات حوزه بايد به «تشكيلات روحانيت» بدل گردد. اين در درازمدّت لازم است. مسجد بخشي از نهاد روحانيت است. بخشي از تكليف آن.
