حاشيه بر كتاب الأسس المنطقية للإستقراء
دراسة جديدة للإستقراء تستهدف اكتشاف الأساس المنطقي المشترك للعلوم الطبيعية و للإيمان بالله تعالي. اين تعريفي‌ست كه شهيد صدر (ره) براي كتاب خود ارائه كرده، در نخستين صفحه از آن. هر آن‌چه هنگام مباحثه اين كتاب فهميده‌ام به صورت حاشيه نوشته‌ام، به زبان فارسي.بسيار كتاب ارزشمندي‌ست. اگر چه بعضي به آن نقد دارند، بعضي از فلاسفه معاصر. اما تلاش گهرباري‌ست تا علم اصول فقه را نزديك كند به علم منطق با كمك علوم رياضي.
مسأله اين است كه اگر استقراء مفيد يقين نباشد، هر چقدر يك حديث تكرار داشته باشد و اَسناد مكرّر، به تواتر هم كه برسد، ما را به علم نمي‌رساند و قطعيّت نمي‌يابد. در حالي كه مي‌بينيم در زندگي روزمره به استقراء توجه مي‌كنيم و بدون آن اصلاً زندگي ميسّر نيست. پس يك نوع از يقين در آن نهفته است. سيدمحمدباقر همين را موضوع قرار مي‌دهد و وارد حساب احتمالات مي‌شود. فوق‌العاده استدلال جالبي را به كمك علم اجمالي طرح مي‌كند كه در نهايت به اين نتيجه برسد: استقراء مي‌تواند مفيد يقين باشد. بر خلاف آن‌چه منطقيون معتقد هستند و يقين را منحصر در قياس مي‌دانند. حالا اين بحث وقتي به علم اصول مي‌آيد تواتر را حجيّت يقيني مي‌بخشد.
البته به اين‌جا هم ختم نمي‌شود و كاربردهاي بسيار فراوان‌تري براي آن متصوّر است، در علوم ديگر حتي. تمام اين كتاب را بحث كرديم و با دقت كاويديم. سخت‌ترين بخش براي من معادلات رياضي بود كه به زبان عربي نوشته شده و از راست به چپ، بر خلاف آن‌چه عادت آموزشي ماست.
