نمودار مدل‌سازي

استاد حسيني (ره) مدل را به «ساده‌سازي شيء متغيّر» تعريف كرده‌اند. مدل‌سازي جايگزين مناسبي براي انتزاع مفاهيم است. در روش انتزاعي، منطق صوري، هر ماهيتي را به جنس و فصل تجزيه مي‌كنيم. جنس و فصل هم جداگانه تعريف مي‌شوند و نحوه ارتباط آن‌ها با هم اصلاً موضوع بحث نيست. اگر چه اصالت ماهيت،‌ واقعيت خارجي را تركيبي از ماده و صورت مي‌داند كه ماده متناظر با جنس و صورت متناظر با فصل است. ولي تلاش نمي‌كند و قادر هم نيست تا نسبت ميان ماده و صورت و وضعيت تركيبي آن‌ها را مورد توجه قرار دهد. در اين روش ما نمي‌توانيم واقعيت را به درستي درك نماييم. اما در روش مدل‌سازي، در حقيقت ما عناصر محوري، آن اجزايي از واقعيت كه نقش مهم‌تري دارند را حفظ مي‌كنيم و از قسمت‌هاي فرعي صرف نظر مي‌نماييم. با اين ترتيب يك نمونه ساده شده از واقعيت در ذهن خود مي‌سازيم كه بهتر مي‌توانيم روابط ميان اجزاي آن را تحليل و توصيف كنيم. در اين نمودار نظريات فرهنگستان ذكر نشده، ولي هر چه مي‌توانستم نظرياتي كه در منابع ديگر يافتم را درج نمودم.